به گزارش فرهنگ امروز به نقل از ایبنا؛ مراسم رونمایی از مجلد نوزدهم دانشنامه جهان اسلام و پایگاه اینترنتی جدید بنیاد دائرة المعارف اسلامی عصر چهارشنبه ۲ اردیبهشت ماه با حضور غلامعلی حدادعادل رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی، حجت‌الاسلام حسن طارمی راد، معاون علمی بنیاد دائرةالمعارف اسلامی، محسن معینی، مدیر گروه قرآن و حدیث و قدسی‌زاده، مدیر گروه اسلام بنیاد دائرةالمعارف اسلامی در محل بنیاد دائرةالمعارف اسلامی برگزار شد.
حدادعادل در این مراسم طی سخنانی گفت: وقتی یک طرح بزرگ عمرانی و یا یک بزرگراه طولانی افتتاح می‌شود جای خوشحالی است و رونمایی از این دانشنامه هم جای خوشحالی دارد چون کاری که در این مجلد شده به لحاظ علمی و زمانی کمتر از یک طرح عمرانی بزرگ نیست با این تفاوت که هزینه کمتری داشته است.
وی ادامه داد: نوشتن برخی از مقالات این دانشنامه بیش از ده سال زمان برده است. به طور مثال مقالات رادیو و تلویزیون در کشورهای اسلامی و رجال که گزارش آنها داده شد زمان تالیفشان به سال ۸۴ و سال ۹۰ بر می‌گردد.
وی افزود: بنابراین اگر بخواهیم بگوییم که در این اثر صدها دانش آموخته معارف و علوم انسانی داخل و خارج از کشور سهیم بودند، گزاف نگفته‌ایم، و تشبیه این کار به طرح بزرگ عمرانی نیز نادرست نخواهد بود.
حداد عادل ضمن شکرگزاری خداوند گفت: یکی از دلایل شکرگزاری من این است که ما تنها کشور اسلامی هستیم که شایستگی خود را برای تالیف یک دایرة‌المعارف مستقل به اثبات رساندیم و در این سخن تردیدی نیست. این در حالی است که ۳۰ سال پیش در یکی از کشورهای اسلامی کار تالیف یک دائرةالمعارف شروع شد اما متوقف شد و به نتیجه نرسید. اما در این ۳۲ سال کار تالیف دانشنامه جهان اسلام متوقف نشده است.
رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی با تأکید بر اینکه به گفته معاون علمی بنیاد دائرةالمعارف اسلامی سهم ترجمه این دانشنامه تنها هشت دهم درصد از کل کار است، گفت: عشق و عقل دانشنامه را به این سرعت و صحت رسانده است. امروز دیگر انتشار سالی دو جلد دائرةالمعارف آرزو نیست بلکه عملی با «ع» است نه با «الف»! امیدوارم یک روز دعای یکی از اساتید درباره من که عصازنان برای رونمایی آخرین جلد بیایم، مستجاب شود.
وی با اشاره به وجود استفاده از حداقل ۱۰۰ نرم‌افزار مدون و نامدون در این دانشنامه و راه‌اندازی مناسب زیرساخت‌ها در این سال‌ها گفت: امکانات بنیاد از جمله کتابخانه ارزشمند، نیروی انسانی مناسب و روابط مدیریتی و حق الزحمه‌ها پیشرفت قابل توجهی داشته است. بنده چند سال پیش از آقای طارمی راد خواستم مجموعه تجربیاتشان را درباره این دانشنامه به صورت کتاب منتشر کنند که امیدواریم رونمایی مجلد بیستم همراه با انتشار تجربیات علمی ایشان باشد.
حدادعادل با بیان اینکه باید رشته‌ای در کارشناسی ارشد با عنوان دانشنامه‌نویسی ایجاد شود گفت: تصمیم دارم این پیشنهاد را به وزارت علوم بدهم که حدود ۱۰ نفر دانشجوی کارشناسی ارشد هرسال در این رشته تربیت کنیم. بنده در فرهنگستان بعد از بیست سال چنین پیشنهادی را دادم و اکنون رشته «واژه گزینی» برای سال تحصیلی جدید در دفتر کنکور ارشاد قرار خواهد گرفت.
وی گفت: به عنوان کسی که از سال ۱۳۴۵ تا امروز معلم دانشگاه بوده گواهی می‌دهم وضع علمی امروز کشورمان به هیچ عنوان با گذشته قابل مقایسه نیست البته راه درازی در پیش داریم ولی در جاده علم هستیم و باید سعی کنیم سرعت را بیشتر کنیم. بنابراین از مدیران گروههای دانشنامه می خواهم اخبار را دنبال کنند و هر جا نشست و همایشی مربوط به حوزه‌هایشان بود شرکت کنند. یک گلایه هم دارم و آن این است که دانشنامه ما چنانکه باید و شاید در جامعه ما شناخته شده نیست و استناد به آن در مقالات و مجلات کم است. به یاد دارم وقتی جوان بودیم و کتاب اساتید و دانشمندان را می‌خواندیم جابه جا به دائرةالمعارف غیر مسلمان‌ها استناد می‌شد اما امروز که خودمان یک دائرةالمعارف تولیدی داریم که با بهترین استانداردهای جهانی قابل سنجش است، برخی خجالت می‌کشند به آن ارجاع بدهند.
وی ادامه داد: گویی استفاده از اسم خارجی خوب است اما ارجاع به اثری که تولید خودمان باشد افتخار خاصی نیست.
حداد عادل افزود: خدا ایرج افشار را بیامرزد. آدمی انقلابی نبود و خودش هم مدعی نبود. اصلاً در این عوالم نبود که بخواهد به خاطر انقلاب و سیاست باجی به کسی بدهد. یک بار یکی از دانشمندان انگلیسی به ایران آمده بود و از مرحوم افشار خواست تا نهادی از دائرةالمعارف‌نویسی را که قبول دارد به او معرفی کنند. زنده یاد افشار هم بنیاد ما را به او معرفی کرد. من افشار را از پیش از انقلاب می‌شناختم و می‌دانستم که کار علمی‌اش بساز و بفروشی نیست و در این راه بسیار سختگیر بود بنابراین وقتی بنیاد دائرةالمعارف اسلامی را به آن فرد معرفی کرد بسیار خوشحال شدم.
حداد عادل در پایان گفت: بنیاد دائرةالمعارف اسلامی در مورد اسلام، بهترین است. ممکن است کسی عقاید شیعی ما را قبول نداشته باشد ولی ما در حوزه تولید در این زمینه رقیبی نمی‌شناسیم البته ما هم در معرفی خودمان کوتاهی کرده‌ایم. چند سال است که می‌گویم هر جلدی که منتشر می‌شود هر گروه سهم خود را از مطالب آن جلد در یک مقاله بنویسد اما نمی‌دانم چرا این خواهشم اجابت نمی‌شود. بنابراین درخواست دارم وقتی قرار شد جلد بیستم را رونمایی کنیم، در کنارش جزوه‌ای نیز برای معرفی عرضه کنیم.
طارمی راد نیز در بخش دیگری از این نشست درباره روند تدوین جلد نوزدهم دانشنامه جهان اسلام توضیحاتی ارائه کرد و گفت: در تدوین دانشنامه بیش از ۲۵۰ نفر با ما همکاری کردند. بنیاد دائرةالمعارف اسلامی نیز یک سازمان اداری و تشکیلاتی نیست و در این سازمان همه ما با هم کار می‌کنیم.
وی افزود: در تدوین این جلد دانشنامه ۶ مقاله ویژه داشتیم که از این تعداد دو مقاله رادیو و تلویویزون در کشورهای اسلامی و رجال مهم تر بودند و البته مشکلات بیشتری هم داشتند.
وی با بیان اینکه دانشنامه حاضر ۸۹۰ صفحه دارد افزود: البته برخی از مجلدات این دانشنامه مثل جلد پنجم نزدیک به ۱۵ هزار صفحه داشت. به هر حال ما این جلد را با مدخل ذوالکفل شروع کردیم و با رشید که یکی از اسامی خداست پایان بردیم.
طارمی در پایان از تالیف جلد بیستم خبر داد و گفت: این جلد نیز تا چند ماه آینده رونمایی می‌شود. باید تاکید کنم که در جلد نوزدهم تنها هشت دهم درصد از مقالات ترجمه بوده است که در واقع ۵ مقاله در این دانشنامه می‌شود. در تالیف این جلد هم بیش از دو سوم همکاران بنیاد در آن همکاری داشتند و مولفان ایرانی خارج از کشور و نیز مولفان جهان اسلام هم با ما همکاری کردند.
قدوسی زاده نیز در ادامه مراسم توضیحاتی را درباره مقاله رادیو و تلویزیون در کشورهای اسلامی ارائه کرد و گفت: این مقاله شامل ۳۲ هزار مدخل در ۵۰ صفحه جا گرفته است و ۸ بخش دارد. تالیف مقاله از سال ۱۳۹۰ آغاز شد و مهمترین مشکل ما کمبود منابع مکتوب و پژوهش‌های قوی در این زمینه بود که منجر شد ما از اینترنت برای یافتن محتوا استفاده کنیم.
در ادامه نیز معینی درباره مقاله رجال توضیح داد: از سال ۸۴ جرقه تالیف این مقاله زده شد و در سال ۱۳۹۰ چهارچوب آن مشخص شد. رجال عنوانی است برای شاخه‌ای از علوم حدیث و ما در این مقاله علم رجال را از منظر اهل سنت و شیعه بررسی کردیم.
وی نیز به برخی از مشکلات تدوین مقاله اشاره کرد و گفت:متاسفانه ما برای این بخش دو مقاله سفارش دادیم که مولفان نتوانستند آن را برای ما آماده کنند و مجبور شدیم دوباره سفارش مقاله بدهیم. در مقاله رجال کتاب‌هایی که درباره علم رجال نوشته شده آمده است. همچنین سعی شده تا کتاب هایی که تاریخ وفات و یا ولادت رجال را آورده به صورت فهرست آورده شود.
وی در پایان یادآور شد: علاوه بر این ما درباره رجال طوسی، رجال کشی و رجال نجاشی به دنبال مقاله بودیم که محمد جواد شبیری در نهایت وظیفه تالیف این مطالب را برعهده گرفتند. تنها درباره رجال کشی موفق به گردآوری مطلبی نشدیم و تنها از گزیده شیخ طوسی که درباره رجال کشی نوشته استفاده کردیم چون رجال کشی نسخه‌ای است که مفقود شده است.
درپایان مراسم از جلد نوزدهم دانشنامه دائره المعارف اسلامی و سایت جدید بنیاد دائره المعارف اسلامی رونمایی شد.
نظر شما